Bos en Lommerplein in Amsterdam West: van troosteloze markt naar groen plein

Transformatie opgave

In opdracht van stadsdeel Amsterdam West heb ik van september 2019 tot februari maart 2021 gewerkt ik de transformatie van het Bos en Lommerplein. Een plein dat de afgelopen in die periode een enorme gedaanteverandering heeft ondergaan. Van een troosteloos marktplein naar een groen winkelplein.

De eerste stap in die verandering was de opheffing van de warenmarkt die voor vijf dagen per week op het plein stond. Een van die markten in Amsterdam die al langere tijd te maken had met een lage bezetting, eenzijdig aanbod en onvoldoende aanluiting bij de wensen van de buurt.

Ondanks het feit dat het voor de kooplieden een ingrijpende beslissing was, is door een duidelijke procesaanpak de besluitvorming binnen 6 maanden afgerond. Bovendien heeft de private eigenaar van het plein een financiele tegemoetkoming gegeven aan de kooplieden teneinde de herinrichting van het plein te kunnen starten.

Een doorbraak voor het Bos en Lommerplein. Een slecht functionerende markt en de leegstaande winkels zaten gevangen in een negatieve spiraal. Die is doorbroken en de transformatie is begonnen met bomen en planten op het plein, nieuwe bestrating en ook met nieuwe ondernemers.

Stadslab Buiksloterham Circulair genomineerd voor Dutch Design Awards 2017

Stadslab Buiksloterham Circulair genomineerd in de categorie Habitat voor Dutch Design Awards 2017.

Uit rapport van de beoordelingscommissie:

Ensemble van studio's, designers, stadsmakers, instituten

Buiksloterham is het Living Lab voor de circulaire stad. Het voormalig industrieterrein aan de noordelijke IJ-oever in Amsterdam is met ongeveer honderd hectare een van de grotere transformatielocaties in de stad: een ideale plek voor experimenten. Op die manier willen de initiatiefnemers bijdragen aan een radicale koerswijziging en de hoofdstad transformeren naar slim, sociaal en circulair. …. Veel van hen hebben het Manifest Circulair Buiksloterham ondertekend, waarmee zij de ambitie uitspreken om er de kringlopen op een zo hoog mogelijk niveau te sluiten. Verschillende concrete projecten maken experimentsgewijs duidelijk welke elementen bijdragen aan de nieuwe wijk.

Commissiestatement:

"De commissie prijst het eigen initiatief van de gepassioneerde kwartiermakers die zich samen inzetten om een circulaire buurt te ontwikkelen: een écht bottom-up initiatief. Het is ze bovendien gelukt om het initiatief naar een hoger niveau te tillen, met partijen als de Gemeente Amsterdam en Waternet aan boord. Mede daardoor kan er serieus gesproken worden over het ontwerpen van een ecologische wijk. Die schaal, die verder gaat dan het bouwen van een duurzaam huis, is indrukwekkend. Omdat dit project over een langere termijn loopt en nog volop in ontwikkeling is, nomineert de commissie hier niet zozeer de vorm van wat er nu wordt gerealiseerd, maar met name het systeem dat is ontworpen om over dit type architectuur na te denken en de visie op ecologisch wonen die zich daarbij ontvouwt."

Circulair Buiksloterham

Circulaire gebiedsontwikkeling

Als directeur van New Energy Docks, een centrum voor duurzaam ondernemen, heb ik samen met een aantal andere pioniers het initiatief genomen voor Circulair Buiksloterham. Op basis van onderzoek, de inzet van kennis en expertise van (landschaps-)architecten, energie- en waterdeskundigen, ontwikkelaars en woningcorporaties zijn de kansen inb eeld gebracht om van het voormalige bedrijventerrein Buiksloterham aan de Noordoever van het IJ een voorbeeld te maken voor circulaire wijkontwikkeling. Met het Manifest Circulair Buiksloterham, dat door 24 partijen werd ondertekend, waaronder Waternet, Metabolic, de gemeente Amsterdam en andere stakeholder, is de basis gelegd voor het realiseren van voorbeelden die laten zien dat het mogelijk is een wijk te maken waar energie afkomstig is uit hernieuwbare bronnen, waar materialen slim worden ingezameld voor reparatie, hergebruik en verdere recycling. Waar hemelwater wordt gebufferd en nuttig gebruikt en waar waardevolle grondstoffen en energie worden teruggewonnen uit het afvalwater.

Met de oprichting van Stadslab Buiksloterham is een platform gemaakt van waaruit partners en het voortouw nemen om circulair Buiksloterham verder te ontwikkelen. Een platform voor en door toekomstige bewoners, bedrijven en andere belanghebbende partijen. Zodat ze kennis kunnen delen, initiatieven kunnen lanceren en nieuwe partners kunnen vinden voor samenwerking.

In opdracht van Stadslab Buiksloterham heb van 2016 tot 2019 als kwartiermaker/regiseur gewerkt aan circulair Buiksloterham.

Waterloopleinmarkt “opnieuw gemaakt”

Beleidsontwikkeling & implementatie

In opdracht van het Marktbureau van de gemeente Amsterdam heb ik van januari 2020 tot mei 2022 gewerkt ik aan de vernieuwing van het Waterlooplein en met name aan de markt die 6 dagen per week gebruik maakt van het plein.

Het Waterlooplein is opnieuw ingericht. De infrastructuur van het plein is zowel onder- als bovengronds vernieuwd. Dat wordt zichtbaar in nieuwe bestrating, 35 nieuwe bomen en een nieuwe indeling van de markt. Het werk is in twee fases uitgevoerd en begin 2022 opgeleverd. De marktkooplieden zijn tijdens we werkzaamheden doorgegaan op een tijdelijk marktterrein, o.a. aan de Amstelzijde van het stadhuis. Een logistieke puzzel om alle vaste kooplieden weer een plek te geven.

Het Waterlooplein wordt ook gekenmerkt door de marktboxen van waaruit de koopwaar wordt aangeboden. De oude boxen zijn afgevoerd en krijgen elders een tweede leven. Samen met Atelier Puuur is een nieuwe marktbox ontworpen. Een forse investering met een sluitende business case die leidt tot een heel beperkte lastenstijging voor de kooplieden.

Opnieuw van waarde

De Waterloopleinmarkt heeft meer nodig dan nieuwe stenen en verse bomen alleen. Net als andere markten kampt deze markt met het probleem van teruglopend bezoek, eenzijdig (toeristisch) aanbod en weinig divers publiek. De markt staat voor de uitdaging om zichzelf als vlooienmarkt opnieuw uit te vinden.Om traditie en vernieuwing met elkaar te verbinden wordt de Waterloopleinmarkt een themamarkt.

Het Waterlooplein kan zich onderscheiden als onderdeel van de kringloop economie. Bij uitstek de plaats om nieuwe economische èn emotionele waarde toe te voegen aan gebruikte goederen en materialen. Waterlooplein: opnieuw gebruikt, opnieuw gemaakt, opnieuw bedacht en opnieuw uitgevonden. Een moderne markt rond het thema hergebruik in al zijn vormen en gradaties. Er zit toekomst in het verleden!